NGUYỄN ĐẠT




NHÂN VẬT, BUỔI CHIỀU



Linh hồn là tên gọi một phần thân thể
Nietzsche


Hai người ngồi ở bao lơn của căn gác gỗ. Họ ít cử động, giống như hai bức tượng đang sẫm dần trong buổi chiều muôn. Cuộc mưu sinh chật vật, hiếm khi họ rảnh rỗi như lúc này.
Nhưng lúc này họ thảnh thơi hệt những ngày trước đây chừng hơn năm, khi họ còn là hai người bạn, cũng trên bao lơn này, những buổi chiều, khung cảnh và những chuyển động thấp thoáng rì rầm chung quanh. Rồi ngọn đèn ở góc phố bật sáng, họ nói : '' Buổi chiều qúa vãng .''
Dù sao họ chưa bận con. Chị nói : ''Em có một nỗi sợ mà lúc nào nhớ đến cũng nổi gai ốc.'' Anh tự hỏi có phải người ta gọi là thần giao cách cảm, anh cũng vừa đọc lại mấy trang của một cuốn sách khó đọc, về một nỗi sợ. Anh đọc đi đọc lại một cuốn sách trong nhiều năm, những lúc cuộc mưu sinh tạm thả anh, ngày anh có may mắn được tự do, Một Ngày Để Tùy Nghi.
Nỗi sợ chị kể lại đang làm chị rúng động, có lẽ nổi gai ốc như chị nói. ''Giá như nàng ưa nói chuyện phiếm thì tốt hơn'', anh thầm nhủ. Chị không thích nói chuyện dông dài tiêu khiển, chị là loại người hướng nội, quan tâm tới những vấn đề của tinh thần. Anh nhìn chị bằng ánh mắt ái ngại.
Lúc còn là sinh viên, có lần chị tham gia đoán công tác xã hội của trường đại học, đi thăm hỏi an ủi bệnh nhân trong bệnh viện vào dịp lễ X. Đoàn công tác tới thăm trại bệnh nhân tâm thần, và nỗi kinh hoàng đã đến với chi. Tất nhiên trước khi tới đây chị đã dự liệu những gì sẽ xảy ra, nhưng - - chị nói - - anh ta là một người điên mà chị không thể tưởng tượng được.
''Gương mặt anh ta , nếu là bức ảnh hay bức tượng, thì đấy là gương mặt đẹp, với vẻ trầm tư '', chị nói. Nhưng anh ta xuất hiện trước mắt chị, dù ở một khoảng cách ; anh ta ngồi im sững trên chiếc ghế đá dọc bên lối đi, giữa khu vườn nhỏ của trại tâm thần. Một cô bạn nói với chị : '' Anh chàng đẹp trai thế kia mà bị điên '', cô bạn ngắm anh ta một đỗi lâu, vừa xót thương vừa tiếc rẻ. Nhưng chị có cảm giác lạnh xương sống, khi bất giác thấy đôi mắt anh ta đăm đăm nhìn chị từ lúc nào.
Cô bạn đi tới chỗ anh ta ngồi, hiển nhiên là có ý thức công việc của mình trong buổi thăm viếng. Chị thấy anh ta vẫn ngồi im, vẻ mặt ơ hờ hơn một chút, như tỏ lời từ khước thầm lặng. Dù sao chị cũng hiểu được rằng anh ta không chú ý, theo dõi chị, anh ta hơi cúi đầu nhìn xuống đôi bàn tay, một bàn tay đang hờ hững bẻ những đốt ngón tay của bàn tay kia. Mái tóc anh ta kéo nghiêng trên trán, chấm một bên chân mày.
Chị đi loanh quanh trong khu vườn, dừng lại nói chuyện với một bệnh nhân. Người này đã cười ngớ ngẩn khi ngó thấy chị. Đi một hồi chị lại thấy anh ta, vẫn ngồi trên chiếc ghế đá ấy, đôi mắt lúc này như thôi miên, hút chị vào chốn sâu tối. Chị như kiệt sức, vô vọng thoát khỏi cái nhìn của anh ta, chị như đang rớt xuống lòng giếng sâu, cơ thể đang dấy lên phản xạ của kẻ sắp phải vùng vẫy trước khi chết đuối.
Trong một thoáng chốc hồi tỉnh trước sức hút của cái nhìn điên rồ, chị thốt nhận ra một điều gì đấy thật đau đớn trong đôi mắt anh ta. ''Như thể linh hồn anh ta đang giằng xé trong đáy mắt, buộc anh ta sống trong tù ngục của bệnh điên'', chị nói.
Anh cười khẽ :''Em quá nhạy cảm nên hoang tưởng. Làm gì có linh hồn giằng xé trong mắt anh ta được.'' Chị lắc đầu :''Nỗi sợ không thể truyền cảm được. May mắn anh ta không gặp nỗi sợ giống như em…Bây giờ nhớ lại em còn dựng tóc gáy. Dù bệnh điên vẫn tồn tại cùng con người, nhưng em cầu mong không ai bị điên giống anh ta.''

Trại Tâm Thần - Y Viện X . Năm 197…

Anh ta không điên, xét theo bất cứ dạng nào của bệnh điên. Anh ta bị xem là người điên, đon giản vì anh ta đã được đưa vào đây chữa trị. Dù bị lầm lẫn, người khác có thể lợi dụng thời gian sống trong trại điên để có thêm được gì đấy. Anh ta không có ý định trở thành nhà văn, có những quan sát và hiểu biết về khu vực đặc biệt này của con người, anh ta cũng không phải là môn đệ của Freud để nghiên cứu thực tế. Anh ta chỉ có được nỗi u sầu buồn bực làm bạn đồng hành.
Một lần ông bác sĩ trưởng trại nói chuyện, hỏi han về dĩ vãng của anh ta để lần tìm nguyên nhân đưa anh ta tới bệnh điên, anh ta hét vào tai ông bác sĩ :''Tôi không điên gì cả. Chính ông điện.'' Sau lần đó, anh ta được theo dõi bệnh tình thật kỹ lưỡng. Bác sĩ ghi tên anh ta vào danh sách những bệnh nhân cần phải được chạy điện mỗi tuần.
Một thời gian sau, trong hồ sơ bệnh lý, bác sĩ điều trị ghi tình trạng của anh ta : Bệnh nhân bị chứng Schizophrénie ( Rối loạn tâm thần = tâm thần phân liệt). Mái tóc kéo nghiêng trên trán anh ta dài thêm nhiều, phủ lấp một bên mắt. Anh ta bắt đầu để tóc kiểu khác : vuốt ngược về phía sau, tóc dày nặng xõa hai bên, hình thành đường ngôi ở giữa.


Chị nói :''Một người điên nổi cơn đập phá không đáng sợ bằng anh ta. Biết dè chừng ra sao khi anh ta ngồi im sững như vậy ? Anh ta mưu tính gì lúc đó ? ''
Ngọn đèn ở góc phố bật sáng. ''Cái nhìn của anh ta…em đang nổi da gà đây này ''', chị lại nói. Đột nhiên anh ta đưa tay lên lùa mái tóc, kéo nghiêng trên trán, hỏi chị :''Em thấy anh giống anh ta không ?'' ''Anh đừng nhát em chứ. Em yếu thần kinh lắm'', chị kêu khẽ.
Anh tự nhủ :''Thôi dừng'', và vẫn ngồi ở tư thế cố định. Họ vẫn ít cử động, giống hai bức tượng nhưng lúc này hai bức tượng được chiếu sáng từ ngọn đèn ở góc phố.

Tặng người của tự truyện

NGUYỄN ĐẠT